مدل ساختاری نقش کنش های اجرایی در عملکرد یادگیری دانش آموزان با ناتوانی یادگیری خاص

زمینه و هدف: یکی از تبیین­ های اساسی و جدید در درمان ناتوانی­ های یادگیری خاص، مدل کنش ­های اجرایی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش کنش­ های اجرایی (انتقال، بازداری، به­روز رسانی، عملکرد پیوسته، و برنامه­ ریزی- سازمان‌دهی) در پیش ­بینی عملکرد یادگیری دانش ­آموزان با ناتوانی یادگیری خاص بود. روش: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری شامل تمامی دانش­ آموزان مقطع ابتدایی پایه اول تا ششم مبتلابه ناتوانی یادگیری خاص شهر مشهد در سال تحصیلی 95-96 بودند. تعداد 116 دانش­ آموز از جامعه مذکور با روش نمونه­ گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزارهای اندازه­ گیری مورد استفاده در این پژوهش شامل آزمون ویسکانسین (هیتون و همکاران، 1993)، تکلیف پیچیده استروپ (استروپ، 1935)، آزمون برج لندن (شالیس، 1982)، آزمون حافظه­ فعال (وکسلر، 2003)، و آزمون عملکرد پیوسته (رزولد و همکارانش، 1956) بود.  برای بررسی توان پیش­ بینی عملکرد تحصیلی از طریق متغیرهای کنش ­های اجرایی از مدل ساختاری لیزرل استفاده شد.  یافته­ها: نتایج نشان داد مدل با داده‌های پژوهش، برازش مناسبی دارد. نتایج تحلیل ساختاری نیز نشان داد که از میان کنش ­های اجرایی، متغیر بازداری پاسخ و حافظه فعال سهم بیشتری در پیش­ بینی عملکرد تحصیلی دانش ­آموزان با ناتوانی یادگیری در حوزه ­های خواندن، نوشتن و ریاضی دارند (01/0 ≥ p).  نتیجه­گیری: بر اساس نتایج پژوهش حاضر، کنش ­های اجرایی بازداری پاسخ، حافظه فعال، و انعطاف ­پذیری ذهنی به‌عنوان فعالیت­ های شناختی مورد نیاز در یادگیری خواندن، نوشتن، و ریاضیات ضروری هستند که باید در برنامه ­های آموزشی و توان بخشی این دانش ­آموزان مورد توجه قرار گیرد.